Wat was dat vroeger toch gewoon…
In de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw was het een aan populariteit winnend onderwerp waarover gesproken werd. Het milieu. Zuinig zijn met brand- en grondstofen, verspilling vermijden en minder consumeren waren het adagium. En afval wierpen we in de afvalbak. De krapte op de arbeidsmarkt en de daarmee gepaard gaande financiële misère in sommige gezinnen vormden een belangrijk deel van het fundament van dit nieuwe gedachtegoed. Ik was een tiener – midden jaren 70, begin jaren 80 – en ofschoon ik in die periode nooit van de Club van Rome gehoord had, was ik dol op rondstruinen in de natuur, lid van het Wereld Natuurfonds en verspilling: daar deed je niet aan. Dat is me met de paplepel ingegeven. Een bepaald belangrijke rol in mijn leven werd vervuld door mijn grootmoeder. Als binnenvaarschipper, Zeeuwse en geboren ‘op Walcheren in 1904, leefde zij de stelregel ‘op’ grondstoffen ben je zuinig’ zeer strikt na. En hergebruik, ach… je kon zoveel meer met spullen die écht niet meer te repareren of te herstellen waren. Zelf denk ik dat mijn grootmoeder aan de wieg van Lansink’s ladder heeft gestaan.
Je kocht in de naoorlogse jaren, aanvankelijk ingegeven door geldgebrek, dat wat je nodig had en beslist niet meer. En later, toen de welvaart allengs toenam, kocht je duurzame spullen. Dat wil zeggen: spullen die weinig vergankelijk zijn, aldus omschreven in de Kleine Van Dale in 1982. En om dat woord hing een zweem van rijkdom. Duurzame spullen waren chique en dus duur, maar… je deed er lang mee. Het begrip duurzaam kreeg weer een andere betekenis rond de eeuwwisseling. Duurzaam ‘doen’ was goed voor het milieu!
Langzaam maar zeker werden met het begrip duurzaam nieuwe zogenaamde verdienmodellen ontwikkeld. Behalve duurzaam bouwen en duurzaam slopen als dé nieuwe norm voor de bouwsector, kreeg ook de consument nieuwe produkten voorgeschoteld. Behalve goederen als duurzame schoenen en kleding, ook diensten zoals een duurzaam kinderdagverblijf, duurzame kinderfeestjes en nog veel meer. En uiteraard herzag ook Van Dale de definitie. Duurzaam werd ook in De Dikke omschreven als ‘het milieu weinig belastend’.
En inmiddels is alweer enkele jaren een nieuw begrip in opmars: circulair. Als de vergrotende trap van het begrip duurzaam. Althans, dat lijkt de bedoeling.De gratis Van Dale is nog niet zo ver. Het woord circulair is onvindbaar en als alternatief wordt het woord circulaire aangeboden. Waaraan de betekenis rondzendbrief, omzendbrief (voor onze Belgische vrienden) en cirkelvormig wordt gegeven.
Het nieuws van vandaag is over dat begrip niet onverdeeld positief. Want al delen duurzaamheid en circulariteit de mening over schaarste en hergebruik, circulair is niet altijd duurzamer. Om uitstoot van CO2 te besparen (duurzaam) worden soms maatregelen getroffen die hergebruik (circulair) niet of beperkt mogelijk maken.
Tijd voor een nieuwe definitie? Of een nieuw begrip…